Elegie op de Spaanse Republiek, 108 (1965-1967) – Robert Motherwell

De kunstenaar was een jonge twintiger toen deze oorlog uitbrak in 1936. Het was in Europa voor het eerst dat burgers werden belaagd door luchtbombardementen. Er waren ten gevolge van deze drie jaar durende oorlog meer dan een half miljoen slachtoffers te betreuren. Dit maakte zoveel indruk op de kunstenaar dat hij een serie maakte van meer dan honderd monumentale schilderijen, waar Elegie op de Spaanse Republiek, 108 er één van is. In alle schilderijen van de serie zijn de typerende ritmische eivormige zwarte vlakken te zien. De eivormige zwarte vlakken zouden verwijzen naar stierentestikels. Volgens de Spaanse traditie worden deze namelijk aan het publiek getoond bij het einde van elk stierengevecht.
Het schilderij heeft een morele inhoud, zoals vaak het geval was bij de kunst van de kunstenaars van het Amerikaanse abstract expressionisme. Ook had Motherwell - net als vooraanstaande abstract expressionisten als Jackson Pollock en Willem de Kooning - interesse voor het ‘automatisme’ van het surrealisme, het spontane schilderen zonder tussenkomst van de rede. Het was zijn overtuiging dat de wetten van de schilderkunst op de eerste plaats ethisch van aard waren. Daarna pas was er ruimte voor de esthetiek. Motherwell weet door middel van louter abstracte organische en geometrische vormen de ingrijpende mensonterende gebeurtenissen gestalte te geven. Tegelijkertijd wilde hij het contrast en de relatie tussen leven en dood weergeven.
De Spaanse burgeroorlog vormde net als andere verschrikkingen in de jaren veertig in Europa een inspiratiebron voor kunstenaars. Een beroemd schilderij over de verschrikking van de Spaanse burgeroorlog is het schilderij Guernica  van Picasso uit 1937.